بررسی سامانه پدافندی روسی اس-300 (قسمت دوم)

در قسمت اول مقاله ی معرفی سیستم پدافندی S_300 به بررسی نمونه ی زمین پایه S_300 یعنی سری P پرداختیم ، حال قصد داریم به معرفی سری بعدی سامانه ی پدافندی S_300 یعنی سری V بپردازیم.

خوانندگان محترم میتوانند برای مطالعه‌ ی قسمت اول مقاله اینجا کلیک کنند.

سری V سامانه ی S_300 سری مخصوص ضد بالستیک سامانه ی S_300 است که علاوه بر توانایی مقابله با موشک های بالستیک ، توانایی مقابله با موشک های کروز و هواگرد ها را نیز دارد. البته سری P سامانه ی S_300 که همان سری زمین پایه ی S_300 میباشد توانایی مقابله محدود با موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد با حداکثر سرعت 8 الی 9 ماخ در برد 40 کیلومتری و با موشک 48NE که در قسمت قبلی مقاله به آن اشاره کردیم را دارد ، البته ناگفته نماند که امکان رهگیری موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد از سری1 _PMU به بعد در سری زمین پایه یا همان سری P سامانه ی S_300 ایجاد شد ولی سری V سیستم S_300 علاوه بر موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد توانایی درگیری با موشک های بالستیک میان برد تا برد 3000 کیلومتر با سرعت 9 تا 15 ماخ را دارد.(هر ماخ معادل 1000 کیلومتر بر ساعت است)

همانطور که مشاهده میکنید طبق تصویر بالا سریP سامانه ی S_300 همان سری زمین پایه ی S_300 است که در قسمت اول مقاله به معرفی آن پرداختیم.

سری F این سامانه هم سری دریاپایه ی S_300 است که انشالله در قسمت سوم این مقاله به معرفی آن خواهیم پرداخت.

سری V سامانه ی S_300 هم سری ضد بالستیک این سامانه است که علاوه بر وظیفه ی مقابله با موشک های بالستیک و موشک های کروز توانایی ثانویه مقابله با هواگرد ها را نیز دارد.

واحد پدافند هوایی نیروی زمینی اتحاد جماهیر شوروی خواستار سامانه ای بود تمام متحرک که علاوه بر توانایی مقابله با هواگرد ها توانایی مقابله موثر با اهداف پر سرعت همانند موشک های بالستیک و اهداف ارتفاع پایین مانند موشک های کروز را داشته باشد.

نهایتا شرکت آلماز آنتی خالق سری زمین پایه و دریاپایه سامانه های پدافندی S_300 وارد عمل شد و گونه ای از S_300 با وظیفه ی درگیری با اهداف بالستیک با نام S_300V را در سال 1988 ساخت. این سامانه وظیفه ی حافظت از تأسیسات استراتژیک شوروی درمقابل حملات با موشک های کروز و موشک های بالستیکی همچون Lance و Pershing را داشت.

سیستم پدافندی S_300 V در دو سری توسعه پیدا کرد،سری اول با نام های S_300V1 و S_300V2 که در ناتو به ترتیب با نام های Sa_12A و Sa_12B گلادیاتور شناخته میشوند و سری دوم با نام های S_300VM1 و S_300VM2 که در ناتو به ترتیب با نام های Sa_23B و SA_23A غول(Giant) شناخته میشوند.

در این بین نمونه ی صادراتی سامانه ی پدافندی S_300VM2 هم وجود دارد که با نام Anti_2500 عرضه میشود.

جدیدترین نسخه ی سری V ، سامانه ی S_300V4 است.

در این مقاله ابتدا به بررسی سری های مختلف سامانه ی پدافندی S_300V میپردازیم و در آخر هم مقایسه ای کلی بین توان ضد بالستیک سری V و سری P (که در قسمت اول معرفی شد) را خواهیم داشت.

سامانه ی S_300V1 :

سامانه ی پدافندی S_300 V1 سامانه ای تمام متحرک است که توانایی درگیری با اهداف بالستیک و کروز و انواع هواگرد ها را دارد.این نمونه در ناتو SA_12A گلادیاتور نامیده میشود.

این نمونه از موشک دو مرحله ای سوخت جامد 9M_83 استفاده میکند.این موشک توانایی مانور تا فشار 30G دارا میباشد. حداکثر برد موشک 9M83 در حدود 75 کیلومتر و حداقل آن در حدود 6 کیلومتر است و برای سرنگونی جنگنده ها و پهپاد و تا ارتفاع 15 کیلومتری و برای سرنگونی موشک های بالستیک تاکتیکی و میان برد و بمب افکن ها نهایتا تا ارتفاع 20 کیلومتری توان اوجگیری دارد.

این موشک به منظور افزایش چالاکی دارای سیستم کنترل رانش TVC است که با استفاده از تغییر بردار در نازل مرحله اول مانور پذیری موشک وهمچنین با افزایش فشار گاز خروجی چالاکی موشک را بهبود میبخشد و همچنین از 4 بالچه ی تثبیت کننده در مرحله ی دوم بهره میبرد.این نمونه دارای سیستم هدایتی رادار غیرفعال به همراه یک سیستم اینرسیایی با دو ژیروسکوپ برای هدایت بهتر موشک به سوی هدف و همچنین کنترل گرش موشک به سمت هدف بعد از خروج از لانچر است.این موشک به روش پرتاب سرد(Could lunch) از لانچر خارج میشود.

این موشک دارای سرجنگی 150 کیلوگرمی معادل 331 پوند و مجهز به فیوز انفجار مجاورتی است. همچنین این موشک به لطف موتور قدرتمند راکتی خود و سیستم TVC توانایی رسیدن به سرعت 6.1 ماخ معادل 1800 متر بر ثانیه را دارد و میتواند اهدافی را با حداکثر سرعت 9 ماخ درگیر شود.

این نمونه از خودروی فرماندهی 9S457 با شاسی شنی دارد بهره میبرد.

سامانه S_300V1 از دو نمونه خودروی پرتابگر بهره میبرد.نمونه ی اول یک خودروی پرتابگر با توانایی حمل 2 تیر موشک 9M83 که مجهز به یک جرثقیل بارگذار هم است و علاوه بر توانایی بارگذاری موشک بر روی خود توانایی بارگذاری موشک بر روی دیگر خودرو های پرتابگر را هم دارد،این خودرو در واقع یک خودروی دو منظوره (LLV)است که علاوه بر توانایی بارگذاری موشک توانایی شلیک موشک را هم دارد.این خودرو 9A84 نام دارد و بر پایه یک شاسی شنی دار ساخته شده است.

این خودرو وظیفه ی حمل و نگهداری موشک های ذخیره در سامانه ی S_300V1 را دارد و جالب این است که علاوه بر قابلیت نگهداری موشک های ذخیره این توانایی را دارد که با اتصال به خودروی فرماندهی اقدام به شلیک موشک هم بکند.این خودرو بدون هیج تغیری در تمامی سری های S_300 V خدمت میکند.

سامانه ی پدافندی S_300V1 از یک سیستم راداری TELAR نیز بهره میبرد که تا حدودی در سبک رادار های دکل سوار روسی است که در قسمت اول مقاله معرفی کردیم که به منظور رهگیری و درگیری بهتر با موشک های کروز ساخته شده است.برای مطالعه ی قسمت اول مقاله اینجا کلیک کنید.

سیستم راداری TELAR مورد استفاده در سامانه ی پدافندی S_300V1 دارای یک رادار پالس داپلر است و 9A82 نام دارد.این خودرو توانایی حمل و شلیک دو تیر موشک 9M83 را دارد.رادار پالس داپلر این خودرو توانایی جست و جو 90 درجه در راستای افق و 110 درجه در عمودی را دارد اما برای هدایت موشک ها نیاز به همکاری با رادار کنترل آتش آرایه فازی غیر فعال GRILL PAN دارد که در ادامه به معرفی این رادار هم خواهیم پرداخت.

رادار اصلی جست و جو و اکتساب هدف در این سامانه 9S15 Bill Board نام دارد.

رادار 9S15 یک رادار آرایه فازی غیر فعال است که در باند S فعالیت میکند.حداکثر برد رادار فوق 210 کیلومتر معادل 130 مایل است و میتواند یک هواگرد با سطح مقطع راداری 3 متر مربع را در 240 کیلومتری و یک موشک بالستیک را در 50 الی 80 کیلومتری کشف کند.

این رادار از یک سیستم شناسایی دوست از دشمن یا به اختصار IFF نیز بهره میبرد.رادار فوق همچنین توانایی جست و جو زاویه 360 درجه با چرخش مکانیکی و 110 درجه بدون چرخش مکانیکی را دارد.این رادار دارای حالت اسکن سریع در 6 ثانیه و اسکن کامل در 12 ثانیه است.

در سامانه ی S_300V1 از رادار کنترل آتش آرایه فازی غیر فعال Grill pan 9S32 به منتظر هدایت موشک ها به سمت اهداف شناسایی شده استفاده شده است.

حداکثر برد رادار کنترل آتش آرایه فازی غیر 9S32 در حدود 160 کیلومتر است و در باند X فعالیت میکند و میتواند یک هواگرد با سطح مقطع راداری 2 متر مربع را در 80 مایلی (128.7 کیلومتری) و یک موشک بالستیک را در 40 مایلی (64.3 کیلومتری) کشف کند،این رادار پس از دریافت مختصات محل حضور هدف از رادار 9S32 به سمت هدف برگشته و بعد از شناسایی آن دست به قفل راداری بر روی هدف میزند و سپس موشک از خودرو های پرتابگر که بالاتر معرفی کردیم شلیک شده و توسط رادار کنترل آتش آرایه فازی غیر فعال 9S32 تا زمان برخورد به هدف هدایت میشود،البته تمامی این مراحل با هماهنگی خودروی فرماندهی سامانه انجام میشود.

این رادار توانایی درگیری همزمان با 12 هدف و شلیک و هدایت 24 موشک به سمت اهداف مورد نظر را دارد،یعنی برای هر هدف دو موشک در نظر گرفته میشود.

تکنولوژی های مورد استفاده در رادار کنترل آتش 9S32 در برخی موارد مشابه تکنولوژی های مورد استفاده در رادار آرایه فازی غیر فعال چند منظوره MPQ_45 آمریکایی است که در سیستم پدافندی پاتریوت استفاده میشود،البته در زمینه ی تعداد المان های راداری یا تعداد فرستنده ها و گیرنده های راداری ، رادار روسی 9S32 به مراتب از رادار چند منظوره ی MPQ_45 برتر است زیرا رادار آمریکایی MPQ_45 حدودا 5161 المان راداری دارد اما رادار روسی 9S32 در حدود 10,000 المان راداری دارد و به همین دلیل دهانه ی بزرگتری هم نسبت به رادار MPQ_45 دارد.

برای آشنایی با سیستم پدافندی پاتریوت اینجا کلیک کنید.

رادار 9S32 Griil pan درست مانند رادار MPQ_45 از حذف کننده گلبرگ فرعی یا اختصارا SLC بهره میبرد که رادار را در مقابل جنگ الکترونیک و مخصوصا جنگ الکترونیک با اهداف کاذب مقاوم میکند.علاوه بر این رادار 9S32 مانند رادار MPQ_45 از یک سیستم شناسایی دوست از دشمن یا اختصارا IFF نیز استفاده میکند.

در سری V سامانه ی S_300 از رادار چند منظوره 9S19 High Screen استفاده شده است.این رادار چند منظوره که توانایی انجام وظیفه ی رادار اکتساب هدف و کنترل آتش به طور همزمان را دارد به طور خاص برای درگیری با موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد و موشک های بالستیک میان برد ساخته شده است و با ارتقا هایی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت تا آخرین مدل سری V سامانه ی S_300 در خدمت ماند.

رادار چند منظوره آرایه فازی غیر فعال 9S19 High Screen در باند راداری X فعالیت میکند و دارای حداکثر برد 170 کیلومتر است و توانایی کشف حداکثر 16 هدف را داراست.

به منظور رهگیری هواگرد های متخاصم آنتن این رادار به حالت 0 الی 50 درجه تغیر حالت میدهد که در این حالت توانایی کشف یک هواگرد با سطح مقطع راداری 2 متر مربع را در فاصله ی 139 کیلومتری کشف میکند، البته از این رادار بیشتر در امر رهگیری موشک های بالستیک استفاده میشود ولی خب توانایی درگیری با جنگنده ها نیز وجود دارد.

به منظور رهگیری موشک های بالستیک آنتن این رادار به حالت 30 الی 70 درجه تغیر حالت میدهد که در این حالت رادار فصلی پیرامون خود را برای کشف موشک های بالستیک اسکن میکند و در این حالت توانایی کشف موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد و موشک های بالستیک میان برد را بین 40 تا 95 مایل یعنی چیزی در حدود 65 الی 152 کیلومتری را دارا میباشد که در نوع خود بی نظیر است.این رادار علاوه بر قابلیت های فوق توانایی خوبی در زمینه مقاومت در برابر جنگ الکترونیک را دارا میباشد.

این رادار علاوه بر توانایی شناسایی موثر تهدیدات پر سرعت بالستیک توانایی هدایت آتش موشک های سامانه به سوی هدف را داراست.

سامانه ی S_300V2 :

سامانه ی پدافندی S_300V2 در ناتو با نام SA_12B گلادیاتور شناخته میشود و مهم ترین تغیر این سامانه نسبت به مدل قبلی خود یعنی S_300V1 استفاده از یک موشک جدید با ارتفاع عمل و برد بیشتر است،البته این سیستم تغییراتی در پرتابگر ها و خودروی فرماندهی خود هم داشته که در ادامه به معرفی این تغییرات می پردازیم اما در سیستم های راداری این سامانه در مدل V2 تغییراتی به وجود نیامده است و از همان سیستم های راداری که بالاتر معرفی کردیم استفاده میکند.

در این سامانه از موشک جدید 9M82 استفاده شده است، حداکثر برد این موشک 100 کیلومتر و حداقل برد آن هم 13 کیلومتر است و نهایت ارتفاع اوجگیری آن هم 30 کیلومتر و از سامانه هدایتی رادار نیم فعال استفاده میکند.

موشک 9M82 درست همانند موشک 9M83 به منظور افزایش چالاکی دارای سیستم کنترل رانش TVC است که با استفاده از تغییر بردار در نازل مرحله اول مانور پذیری موشک وهمچنین با افزایش فشار گاز خروجی چالاکی موشک را بهبود میبخشد و همچنین از 4 بالچه ی تثبیت کننده در مرحله ی دوم بهره میبرد.این نمونه دارای سیستم هدایتی رادار غیرفعال به همراه یک سیستم اینرسیایی با دو ژیروسکوپ برای هدایت بهتر موشک به سوی هدف و همچنین کنترل گرش موشک به سمت هدف بعد از خروج از لانچر است.این موشک به روش پرتاب سرد(Could lunch) از لانچر خارج میشود.

سر جنگی این موشک تغیری نکرده است و از یک سر جنگی 150 کیلوگرمی معادل 331 پوند با فیوز انفجار مجاورتی درست مشابه مدل قبلی استفاده میکند.نهایت سرعت این موشک 7 ماخ معادل 2400 متر بر ثانیه است و توانایی مقابله با اهدافی با حداکثر سرعت 11 ماخ را هدف قرار دهد.

همانطور که گفتیم مهم ترین تغیر این سامانه علاوه بر استفاده از موشک جدید،استفاده از پرتابگر های جدید است.

پرتابگر های سری V1 سامانه ی S_300 از 2 موشک با پرتاب سرد بهره میبردند اما در سری V2 این تعداد به 4 تیر موشک افزایش یافت و توان آتشبازی سامانه ارتقا یافت.این سامانه از پرتابگر های جدیدی با نام 9A85 استفاده میکند که در واقع این پرتابگر نوع ارتقا یافته ی پرتابگر 9A84 است و میتواند تا 4 تیر موشک حمل کند و علاوه بر توان حمل و شلیک موشک توانایی بارگذاری موشک بر روی خود و بر روی دیگر خودرو های پرتابگر را دارد و اختصارا LLV نامیده میشود.

سامانه ی S_300V2 از یک پرتابگر TELAR بهره میبرد که بر خلاف مدل قبلی توانایی حمل و شلیک 4 تیر موشک 9M83 را با روش پرتاب سرد دارد و 9A83 نام دارد،همچنین خودروی 9A83 از یک رادار پالس داپلر بهره میبرد که توانایی خوبی در رهگیری اهداف ارتفاع پست مانند موشک های کروز و حتی اهداف ارتفاع بالا به سامانه میدهد البته برای رهگیری نیاز به همکاری با رادار کنترل آتش آرایه فازی غیر فعال Grill pan دارد.

رادار پالس داپلر مستقر بر روی 9A83 توانایی پوشش 360 درجه ی افقی و 90 درجه ی عمودی را دارد.

این نمونه از خودروی فرماندهی 9S457 با شاسی شنی دارد بهره میبرد.

سامانه ی S_300VM1 :

این نمونه در ناتو با نام (غول)SA_23A giant شناخته میشود که در زمینه ی سیستم های راداری ارتقاعاتی به خود دیده است و از موشک جدید هم بهره میبرد که در ادامه به معرفی موشک جدید این سامانه و ارتفاع ها و تغییراتی که در زمینه سیستم های راداری در این سامانه داده شد میپردازیم.

رادار کنترل آتش:

رادار کنترل آتش آرایه فازی غیر فعال 9S32 grill pan با رادار کنترل آتش آرایه فازی 9S32M grill pan تعویض شد،در واقع رادار 9S32M نمونه ی ارتقا یافته ی رادار 9S32 است.

برد رادار 9S32M grill pan از 160 کیلومتر به 250 کیلومتر ارتقا پیدا کرده و توان مقاومت رادار در مقابل جنگ الکترونیک نیز افزایش یافته است و در باند X فعالیت میکند.

رادار اکتساب هدف:

رادار اکتساب هدف این سامانه هم از مدل 9S15 Bill Board به مدل 9S15M Bill Board B ارتقا یافته است. در مدل Bill Board B سرعت چرخش مکانیکی رادار افزایش یافته است تا توان پیگیری اهداف موجود در آسمان بیشتر شود، همچنین برد این رادار هم به 170 مایل معادل 273 کیلومتر افزایش یافته است.

رادار چند منظوره رهگیری موشک های بالستیک :

رادار چند منظوره ی 9S19 High Screen در مدل V2 با رادار 9S19 Imbir تعویض شده است،تنها تفاوت رادار Imbir با مدل قبلی خود یعنی High Screen برد افزایش یافته ی آن و توانایی بهبود یافته ی آن در شکار موشک های بالستیک است.برد این رادار از 160 کیلومتر به 250 کیلومتر افزایش پیدا کرده است و توان درگیری آن با موشک های بالستیک 40 درصد بهبود یافته است. رادار Imbir بنا بر ادعای فرماندهی نیروی دفاع هوایی نیروی زمینی ارتش روسیه که کاربر سری V سامانه ی S_300 است در مقابل موشک بالستیک اسکاد نتایجی مشابه سیستم پاتریوت کسب کرده است.

در نمونه S_300VM1 فیوز انفجار مجاورتی سر جنگی موشک سامانه هم تغیر فراوانی کرده است که همین ارتقای سر جنگی موشک باعث شد که در تست ها،این موشک به همراه رادار Imbir موفقیتی به میزان سیستم پاتریوت در مقابل اسکاد بدست بیاورد.

موشک مورد استفاده در این سری 9M82M نامیده شده است که در واقع نوع ارتقا یافته و افزایش برد یافته ی موشک 9M82 مورد استفاده در سری V2 است که برد آن از 100 کیلومتر به 200 کیلومتر افزایش یافته است.ارتفاع عمل این موشک هم 30 کیلومتر است.

موشک 9M82M از یک سر جنگی با وزن 155 کیلوگرم استفاده میکند که فیوز های انفجار مجاورتی این موشک نسبت به مدل قبلی خود به منظور مقابله ی بهتر با موشک های بالستیک ارتقا یافته است.

موشک 9M82M درست همانند موشک 9M82 به منظور افزایش چالاکی دارای سیستم کنترل رانش TVC است که با استفاده از تغییر بردار در نازل مرحله اول مانور پذیری موشک وهمچنین با افزایش فشار گاز خروجی چالاکی موشک را بهبود میبخشد و همچنین از 4 بالچه ی تثبیت کننده در مرحله ی دوم بهره میبرد.این نمونه دارای سیستم هدایتی رادار غیرفعال به همراه یک سیستم اینرسیایی با دو ژیروسکوپ برای هدایت بهتر موشک به سوی هدف و همچنین کنترل گرش موشک به سمت هدف بعد از خروج از لانچر است.این موشک به روش پرتاب سرد(Could lunch) از لانچر خارج میشود.

حداکثر سرعت موشک 9M82 در حدود 2600 متر بر ثانیه معادل 8.8 ماخ است و میتواند اهدافی با حداکثر سرعت 13 ماخ را هدف قرار دهد.

سامانه ی VM2 از خودرو های پرتابگر و ذخیره ساز موشک درست مشابه مدل های قبلی استفاده میکند.

سامانه ی VM2 همچنین از نمونه ی جدید پرتابگر های 9A85 و پرتابگر های 9A83 TELAR استفاده میکند که توان پشتیبانی از موشک جدید 9M92M را دارا میباشند.

این نمونه از خودروی فرماندهی 9S457 با شاسی شنی دارد بهره میبرد.

سامانه ی S_300VM2 :

این سامانه در ناتو با نام (غول) SA_23B Giant شناخته میشود.این سامانه از سیستم های راداری مشابه سری VM1 بهره میبرد و در این سامانه تنها موشک دفاع هوایی سامانه با یک موشک جدید تر جایگزین شده است.در این سامانه از موشک 9M83M استفاده شده است که در واقع نمونه ی افزایش برد یافته و موشک 9M83 سری V1 است.

برد موشک 9M83M از 75 کیلومتر سری V1 به 130 کیلومتر افزایش چشمگیری داشته است و ارتفاع عمل آن هم از 20 کیلومتر به 25 کیلومتر افزایش یافته است.

موشک 9M83M درست همانند موشک 9M82 به منظور افزایش چالاکی دارای سیستم کنترل رانش TVC است که با استفاده از تغییر بردار در نازل مرحله اول مانور پذیری موشک وهمچنین با افزایش فشار گاز خروجی چالاکی موشک را بهبود میبخشد و همچنین از 4 بالچه ی تثبیت کننده در مرحله ی دوم بهره میبرد.این نمونه دارای سیستم هدایتی رادار غیرفعال به همراه یک سیستم اینرسیایی با دو ژیروسکوپ برای هدایت بهتر موشک به سوی هدف و همچنین کنترل گرش موشک به سمت هدف بعد از خروج از لانچر است.این موشک به روش پرتاب سرد(Could lunch) از لانچر خارج میشود.

نهایت سرعت موشک 9M83M در حدود 9 ماخ است و توانایی نابودی اهدافی با حداکثر سرعت 15 ماخ را دارد.سر جنگی این موشک تغیری نکرده و از یک سر جنگی 150 کیلوگرمی معادل 331 پوند مجهز به فیوز انفجار مجاورتی بهره میبرد.

دیگری تغیری که در سری VM2 ایجاد شد،تغیر در پرتابگر های این سامانه است.در S_300VM2 در پرتابگر های LLV این سامانه با نام 9A85 و پرتابگر های TELAR که با نام 9A83 شناخته میشوند تغییراتی ایجاد شد که بر خلاف مدل های قبلی که این پرتابگر ها فقط توان حمل و شلیک 4 تیر موشک از یک نوع را داشتند توان حمل و شلیک 4 تیر موشک از انواع مختلف 9M82M و 9M83M را پیدا کردند.این پرتابگر جدید 9A83M نامیده شد.

این نمونه از خودروی فرماندهی 9S457 با شاسی شنی دارد بهره میبرد.

سامانه ی Antey_2500 :

سامانه ی پدافندی Antey_2500 در واقع نمونه ی صادراتی سامانه ی S_300VM2 است و معمولا با حساسیت بالا و اکثرا به کشور های دوست روسیه صادر میشود.

سامانه ی پدافندی Antey_2500 از نمونه ی صادراتی موشک های 9M82M و 9M83M به ترتیب با نام های 9M82ME و 9M83ME استفاده میکند،ارتفاع عمل،برد،و سرعت این موشک های صادراتی با نمونه ی در دست نیروهای دفاع هوایی نیروی زمینی ارتش روسیه تفاوتی ندارند ولی برخی قابلیت از جمله قابلیت مانور و مقاومت در برابر جنگ الکترونیک در این موشک ها تا حدودی به صورت ضعیف تعبیه شده است که بر روی توانایی ضد بالستیک آن ها تاثیر منفی میگذارد زیرا تمامی موشک های سری V سامانه ی S_300 توانایی مانور تا 30 جی را دارند اما حداکثر توان مانور در نمونه های صادراتی اعلام نشده اما تا حدودی ضعیف تر از نمونه های در دست ارتش روسیه است.

در این نمونه از موشک برد بلند تر 9M82M2E با برد 250 کیلومتر و ارتفاع عمل 30 کیلومتر استفاده شده است، وظیفه ی این موشک نابودی بمب افکن های استراتژیک و جنگنده های جنگ الکترونیک در فواصل دور است و علاوه بر این ها قابلیت ضد بالستیک عالی را همانند دیگر نسخه های سری V دارد.این موشک همانند دیگر موشک های سری V دارای سامانه هدایت نیمه فعال راداری است و درست مانند دیگر موشک های سری V از سیستم TVC یا تغیر دهنده ی بردار رانش هم بهره میبرد.

کلاهک این موشک هم 133 کیلوگرم معادل 331 پوند است و از فیوز انفجار مجاورتی هم بهره میبرد.

سامانه ی Antey_2500 علاوه بر پرتابگر های 9A85 و 9A82 و 9A83 توانایی بکاری گیری پرتابگر جدید 9A83M را نیز دارد.به نوعی در این سامانه دست مشتری برای خرید رادار و پرتابگر ها و موشک ها باز است،این سامانه از نمونه های صادراتی رادار های استفاده شده در سامانه ی S_300VM1 استفاده میکند که برخی قابلیت های آن به علت صادراتی بودن ضعیف تعبیه شده است.

این نمونه از خودروی فرماندهی 9S457 با شاسی شنی دارد بهره میبرد.

از جمله کاربران سامانه ی Antey_2500 میتوان به کشور های مصر با 5 گردان آنتی-2500 و ونزوئلا با 3 گردان آنتی-2500 اشاره کرد. در ماجرای خرید آخرین سری S_300 توسط ایران از روسیه یعنی S_300PMU2 سامانه ی پدافندی آنتی-2500 هم به ایران پیشنهاد شد ولی ایران نپذیرفت.

کشور روسیه هم کاربر اصلی سری V سامانه ی S_300 است که طبق آمار های تائید نشده در حدود 40 الی 50 گردان را در خدمت دارد.

سامانه ی S_300V4 :

این سامانه را در سال 2011 نیروهای دفاع هوایی نیروی زمینی ارتش روسیه با هدف به کار گیری یک موشک برد بلند تر به شرکت آلمان آنتی سفارش داد که تحویل نمونه های تازه ساخته شد از سال 2014 شروع شده است.

سامانه ی S_300V4 از رادار اکتساب هدف اصلی 9S32M1 که نمونه ارتقا یافته ی رادار 9S32M Bill Board B است استفاده میکند.

در زمینه ی رادار کنترل آتش هم از رادار کنترل آتش آرایه فازی 9S32M Grill pan که در سری VM1 به کار رفته بود استفاده میکند.

رادار چند منظوره ی آرایه فازی9S19 Imbir که در سری VM1 استفاده میشد در این سری هم استفاده میشود.

افزایش استقامت رادار ها در مقابل جنگ الکترونیک در این سامانه در دستور کار است همچنین با روش هایی این رادار ها در مقابل حمله با موشک های کروز ضد رادار هم ایمن شده اند که به احتمال زیاد منظور روس ها نصب سیستم MAWS یا هشدار دهنده ی قفل موشک ضد رادار در این رادار ها باشد ولی در کل از کم و کیف رادار ها و دیگر زیر سیستم های سامانه ی S_300V4 اطلاعات بیشتری منتشر نشده است.تحویل این نسخه به ارتش روسیه از سال 2014 آغاز شده است.

همانطور که گفته شد هدف از تولید این سامانه استفاده از یک موشک برد بلند برای نابودی بمب افکن های استراتژیک و جنگنده های جنگ الکترونیک است،البته این سامانه به همراه این موشک جدید توان ضد بالستیک هم دارد اما بر روی توانایی نابودی اهداف پرنده در فاصله ی دور بیشتر تاکید شده است.به همین منظور در این سامانه از موشک سوخت جامد دو مرحله ای با برد 400 کیلومتر استفاده شده که از این موشک نام و اطلاعات زیادی منتشر نشده است.

موشک مذکور 400 کیلومتر برد و 30 کیلومتر ارتفاع عمل دارد و از حداکثر سرعت این موشک و حداکثر سرعت اهدافی که با این موشک می توان آن های را سرنگون کرد اطلاعاتی منتشر نشده اما طبق همان اطلاعات منتشر شده گفته شده است که این موشک قدرت مانور بالایی دارد،پس به احتمال قوی باید قدرت مانور این موشک از قدرت مانور 30 G در موشک های قبلی بیشتر باشد.

در تصویر وسطی مشاهده میکنیم که موشک این سامانه به صورت هیت تو کیل(Hit to kill) قادر است موشک های کروز را منهدم کند و در تصویر پایینی هم مشاهده میکنیم که این موشک زاویه ای 60 درجه به کلاهک موشک های بالستیک ایجاد میکند تا ترکش های این موشک که توسط فیوز انفجار مجاورتی فعال میشوند به خوبی کلاهک موشک را نابود کنند.

اگر مشخصات فوق برای موشک جدید سامانه S_300V4 درست باشد به احتمال قوی در این موشک روش هدایت رادار نیم فعال با روش هدایت رادار فعال جایگزین شده است زیرا قابلیت Hit to kill و قرارگرفتن در یک موقعیت مناسب با کلاهک موشک بالستیک و نابودی اهداف در برد 400 کیلومتری تنها از عهده موشک هایی با سیکر راداری فعال برمی آید.

به احتمال قوی برای کشف هدف در فاصله ی 400 کیلومتری سامانه باید با رادار نبو(Nebo) لینک شود،رادار فوق در باند VHF فعالیت میکند و توانایی خوبی در کشف اهداف پنهانکار دارد.این رادار توانایی کشف یک هواگرد در فاصله ی 600 کیلومتری و یک موشک بالستیک در 1800 کیلومتری را دارد.در واقع تمامی سامانه هایی سری V سیستم S_300 توانایی لینک شدن با رادار برد بلند نبو را دارند که در سری V4 در صورت لینک با رادار نبو دیگر مشکلی در خصوص کشف هدف در فواصل دور برای سامانه ی S_300V4 باقی نمی ماند.

بررسی توان ضد بالستیک سری P و سری V سامانه S_300:

در پایان همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم یک مقایسه ی کلی بین سری P سامانه ی S_300 (که در قسمت اول معرفی شد) و سری V سامانه ی S_300 در زمینه ی ضد بالستیک خواهیم داشت.

بر کسی پوشیده نیست که سری V به صورت تخصصی ضد بالستیک است ولی سری P سامانه ی S_300 بدین گونه نیست و در واقع در سری P هدف قرار دادن موشک های بالستیک جزو توانایی های ثانویه سامانه است. در سری V توان هدف قرار دادن موشک های بالستیک با حداکثر برد 2500 کیلومتر وجود دارد یعنی موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد و موشک های بالستیک میان برد، سری V همانطور که بالاتر معرفی کردیم توان هدف قرار دادن موشک های بالستیک تا سرعت 15 ماخ را دارد و در سری های مختلف از موشک های 9M83 _ 9M82 _ 9M82M _ 9M83M و 9M82M2E استفاده میکند که بالاتر تمامی موشک های فوق را در زمینه برد و ارتفاع عمل و مانور پذیری و حداکثر سرعت موشک و حداکثر سرعت هدف بررسی کردیم،حال به بررسی موشک های مورد استفاده در سامانه S_300 PMU1 و S_300PMU2 می پردازیم زیرا در بین سری P تنها دو سامانه فوق توان ضد بالستیک دارند.(برای مطالعه ی قسمت اول مقاله اینجا کلیک کنید)

در سامانه ی S_300PMU1 از موشک 5V55U استفاده شده است که دارای 150 کیلومتر برد و 25 کیلومتر ارتفاع عمل است و میتواند تا 20G مانور بدهد.

این موشک توانایی رسیدن به سرعت 2100 متر بر ثانیه معادل 7.1 ماخ رادارد و میتواند اهدافی را با حداکثر سرعت 1450 متر بر ثانیه معادل 4.9 ماخ هدف قرار دهد،سرعت 4.9 ماخ سرعت بسیار کمی برای یک موشک بالستیک است،در واقع اکثر موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد موجود در جهان بالا 5 ماخ سرعت دارند به همین دلیل توان ضد بالستیک سامانه ی S_300PMU1 بسیار کم و محدود است.

در سامانه ی سامانه ی S_300PMU2 که آخرین نمونه ی سری P سامانه ی S_300 است از 2 نوع موشک مختلف استفاده شده که در قسمت قبلی مقاله ما فقط به بررسی 1 موشک پرداختیم ولی در اینجا قصد داریم به بررسی هر 2 موشک و سرعت آنها و نهایت سرعت اهدافی که توانایی درگیری با آن برای این 2 موشک وجود دارد میپردازیم.

موشک اولی مورد استفاده در PMU2 موشک 48N6E نام دارد.این موشک دارای برد 150 کیلومتر و ارتفاع عمل 27 کیلومتر است و میتواند تا 25G مانور بدهد.موشک فوق توانایی دستیابی به حداکثر سرعت 2000 متر بر ثانیه معادل 6.7 ماخ را دارد و می‌تواند با اهدافی با حداکثر سرعت 2800 متر بر ثانیه معادل 9.4 ماخ درگیر شود.

موشک دوم مورد استفاده در S_300PMU2 موشک 48N6E2 نام دارد.این موشک توانایی دستیابی به برد 195 کیلومتر و ارتفاع عمل 27 کیلومتر دارد و میتواند تا 25G مانور دهد.حداکثر سرعت موشک فوق 2158 متر بر ثانیه معادل 7.3 ماخ است و توانایی درگیری با اهدافی با حداکثر سرعت 2500 متر بر ثانیه معادل 8.4 ماخ را دارد.

همانطور که دیدید سامانه ی S_300PMU1 توانایی درگیری با موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه برد با نهایت سرعت 4.9 ماخ را دارد به همین دلیل در PMU1 از موشک 5V55U در نقش ضد بالستیک استفاده نمیشود،در این سامانه امکان هماهنگ سازی موشک های 48N6E و 48N6E2 وجود دارد و در این سامانه ها هم از این موشک ها در نقش ضد بالستیک استفاده میشود،در کل سری P سامانه ی S_300 در مدل های آخر خود یعنی PMU_1 و PMU_2 توانایی کشف یک موشک بالستیک را با رادار های خود تقریبا در برد 40 الی 50 کیلومتری دارد(البته بدون لینک شدن با راداری دیگر و فقط با رادار 64N6E پرنده ی بزرگ) و میتواند با موشک های خود با موشک های بالستیک با سرعت بین 8.4 ماخ تا 9.4 ماخ درگیر شود اما سری V سامانه ی S_300 به صورت تخصصی ضد بالستیک است و میتواند با رادار 9S32 Grill pan یک موشک بالستیک را در 60 الی 65 کیلومتری کشف کند،همچنین با رادار 9S19 High Screen که به صورت تخصصی برای امر ضد بالستیک ساخته شد است می تواند یک موشک بالستیک را در 65 الی 152 کیلومتری کشف کند و با موشک های بالستیک با سرعت 9 الی 15 ماخ درگیر شود.

قسمت دوم مقاله ی معرفی سیستم پدافندی S_300 به پایان رسید،در این قسمت ما به معرفی سری ضد بالستیک این سامانه یعنی سری V پرداختیم در قسمت قبل هم سری زمین پایه یا همان سری P این سامانه را بررسی کردیم و در قسمت سوم مقاله که به زودی منتشر خواهد شد به بررسی سری دریاپایه سیستم پدافندی S_300 خواهیم پرداخت ، با ما همراه باشید.

 

 

نویسنده : محمد مهدی جمیل صفت