بازوان بلند جنگنده های آمریکایی در قرن21

نوشته شده توسط: امین کرمی زنجانی

جنگنده اخلالگر دورایستای EA-18G  طی ارتقای بلوک2 میتواند پهپادی موتور پیستونی را داخل محفظه بمب حمل کرده و حین پرواز رها کند تا مثل پروانه از پیله بیرون آید. نام آن Dash-X است و میتواند مأموریتهایی مثل جمع آوری علائم راداری، جاسوسی الکترونیک، شناسایی، کشف محل رادارهای دشمن و حمله انتحاری را انجام دهد و دستان بلند گراولر یا هر جنگنده دیگری در قرن21 است.

ایده شگفت انگیز

دش.اکس ساخت شرکت آمریکایی VX Aerospace و جزء تازه ترین ابزارهای جنگ الکترونیک دنیاست که در آینده به بخش لاینفک تجهیزات EA-18G تبدیل خواهد شد. این پهپاد ظاهراً شبیه اسباب بازی های رادیو کنترل سوختی است ولی اویونیک پیشرفته، گیرنده های راداری و کامپیوتر قدرتمند دارد.

دش.اکس در اکتبر 2017 با موفقیت آزمایش شد. البته طی آزمایشها از روی زمین بلند میشد، سپس با گراولر ارتباط برقرار کرده و پس از جمع آوری اطلاعات، به جنگنده مخابره میکرد و فرود میامد. لذا دارای چرخ بود ولی نسخه اصلی که آزمایش پرتابش از EA-18G به زودی انجام خواهد شد، یکبار مصرف است و ارابه فرود ندارد. می‌توان Dash-X را در آسمان دشمن رها کرد تا به جمع آوری علائم راداری بپردازد و داده ها را برای تجزیه و تحلیل به جنگنده ارسال کند. لذا گراولر میتواند پدافند دشمن را بهتر، دقیق‌تر و سریع‌تر از گذشته شناسایی، موقعیت‌یابی و نابود سازد.

شرکت نورثروپ که وظیفه طراحی کپسول حامل Dash-X و یکپارچه سازی آن با EA-18G را بر عهده دارد، کپسولی شبیه بمب خوشه ای ساخته تا بدون نیاز به هیچگونه تغییر یا نصب آداپتور زیر جنگنده، قابل حمل باشد. این معنی طراحی ماجولار است که باعث کاهش هزینه ها میشود. همچنین کپسول تنها منحصر به گراولر نبوده و به گفته نورثروپ، با هر هواپیمای نظامی حتی بمب افکن B-52 قابل پرتاب است. یعنی یک پهپاد، داخل کپسولی ماجولار قرار دارد که تمام هواپیماهای آمریکایی را صاحب بازوان بلند با کاربردهای گوناگون میکند.

خروج از پیله

بعد از پرتاب کپسول، Dash-X آزاد شده و چتر کاهنده سرعت را رها میکند تا فرصت باز کردن بالها، سکانهای دُم و روشن کردن موتور فراهم شود. سپس چتر جدا میشود، پهپاد به پرواز عادی ادامه داده و مشغول جمع آوری علائم رادیویی دشمن میشود که میتواند از دیش رادارها، سامانه های مخابراتی و اخلالگر ساطع شود.

وقتی رد امواج را گرفت، آنقدر به مرکز انتشار نزدیک میشود تا بتواند مختصاتش را بیابد. سپس تمام اطلاعات گردآوری شده را به EA-18G میفرستد. در حقیقت Dash-X یک گراولر کوچک غیر مسلح است که با ایفای برخی وظایف آن، به خلبان فرصت میدهد تا روی سایر وظایف تمرکز کند.فاصله دو سر بالهای Dash-X فقط 3.65 متر است و مداومت پروازی اش به 10 ساعت میرسد که زمان چشمگیری است. همچنین 96 تا 110 کیلومتر بر ساعت سرعت دارد لذا بردش 960 تا 1100 کیلومتر بوده و EA-18G میتواند بدون اینکه حتی نزدیک رینگهای پدافندی شود، از فاصله چند صد کیلومتری پرتابش کند.

پس از دریافت اطلاعات نیز گراولر وارد عمل شده و بدون نیاز به جستجو، موشک هارم را شلیک میکند. همچنین Dash-X می‌تواند به دوربین نیز مجهز شود تا ضمن انجام ماموریت اصلی، در نقش دیده‌بانی و شناسایی هم بکار رود.دوربین، شناسایی بهتری از منطقه انجام داده و آگاهی جنگنده مادر را افزایش میدهد. با کاربرد این حسگر، اهداف صرفاً به منابع راداری محدود نمیشوند و میتوانند پرتابگر موشک‌ بالستیک یا هر چیز دیگری باشند. پهپاد میتواند موقعیت نیروهای دشمن را نیز تحت نظر بگیرد و مختصات آنها را برای حمله، به جنگنده های خودی ارسال کند.

پهپاد Dash-X با سکانها و بال بسته داخل محفظه بمب خوشه ای

بقاپذیری

این پهپاد بقاپذیری چشمگیری در میدان جنگ دارد. اندازه کوچک و بدنه کامپوزیت، کشف آن توسط رادار را دشوار میکند. ضمن اینکه از موتور پیستونی کوچکی استفاده میکند که حرارت اندکی داشته و ردیابی اش برای حسگرهای فروسرخ دشوار است. موتور هم بالای بدنه قرار دارد تا حرارت اندکش نیز توسط حسگرهای زمین پایه دیده نشود. دش.اکس برای در امان ماندن از سامانه های پدافندی، در ارتفاع پست پرواز میکند اما جثه اش آنقدر کوچک و موتورش آنقدر کم صداست که از روی زمین به هیچ عنوان دیده یا شنیده نمیشود. محدوده سرعت و ارتفاع پروازش نیز به گونه ای است که اگر رادار دشمن آن را پیدا کند، ممکن است به عنوان پرنده ای مثل غاز طبقه بندی شده و تهدید محسوب نشود! لذا با تکیه بر ابعاد کوچک، بدنه کامپوزیت، پیشرانه کم صدا و نسبتاً سرد پیستونی و ارتفاع پرواز اندک، میتواند به آسمان هایی که تحت حفاظت سنگین‌ترین سامانه های پدافندی هستند نفوذ کند و مأموریتش را انجام دهد.

به محل قرارگیری موتور پیستونی بالای بدنه دقت کنید

پهپاد انتحاری

دش.اکس یکبار مصرف بوده و قابل بازیابی نیست لذا خلبان میتواند از آن در نقش انتحاری استفاده کند. وقتی پهپاد هدفها را یافت و اطلاعاتشان را فرستاد، عملاً کاربردی ندارد لذا خلبان میتواند آن را به سمت یکی از اهداف هدایت کرده و با برخورد مستقیم، آن را نابود سازد.اگرچه Dash-X ماده منفجره ندارد، اما دیش رادارها و سایر منابع انتشار امواج آسیب پذیرند و برخورد پرنده ای با سرعت 100 کیلومتر بر ساعت، به راحتی میتواند آنها را از کار بیندازد.

حمله زنبوری

یک هواپیما بسته به ابعاد و مأموریت، میتواند چند کپسول Dash-X را حمل و پرتاب کند. پس اگر توسط هواپیمای بزرگی مثل B-52 در تعداد زیاد پرتاب شود، میتواند حمله زنبوری انجام دهد.در این یورش، تعداد زیادی پهپاد به سمت دشمن پرواز میکنند، البته تعدادی شکار میشوند اما دشمن قطعاً نمیتواند همه آنها را سرنگون سازد. باقیمانده ها نیز با رسیدن به محدوده هدف،‌ بر فراز آن گشت میزنند و پس از شناسایی و قفل کردن، برخورد مستقیم کرده و نابودش میکنند.البته حمله زنبوری فقط برای انهدام نیست، بلکه با رهاسازی تعداد زیادی Dash-X میتوان یک الگوی جستجو در آسمان شکل داد تا نواحی گسترده را نیز با سرعت و دقت بیشتری جستجو کنند.

به سکان دُم پهپاد توجه کنید

فریب پدافند

قابلیت دیگر Dash-X ایفای نقش طعمه هوایی است. این پهپاد با مجهز شدن به لنز لانِبورگ میتواند امواج رادار دشمن را به شدت منعکس کرده و مقطع راداری خود را در حد جنگنده افزایش دهد. بدین ترتیب دشمن فریب خورده و با آتشباری، محل رادار کنترل آتش و پرتابگرهای موشک را خیلی سریع لو میدهد!همچنین تعداد زیادی Dash-X میتوانند به عنوان قربانی بکار روند تا دشمن به منهدم کردنشان سرگرم شود. زمانی که پرتابگرهای موشک تقریباً خالی شوند، تا فرصت بارگذاری مجدد پیدا شود، جنگنده های واقعی حمله کرده اند!دش.اکس در مرحله اول برای گراولر است و سپس با هر جنگنده ای که نیاز باشد قابل یکپارچه سازی خواهد بود. این پهپاد کار انهدام اهداف زمینی را برای جنگنده های آمریکایی آسانتر میکند. اما طرح وسیله دیگری هم برای کمک به آنها در رزم هوایی وجود دارد که «ریل موشکی پرنده» نام دارد که در ادامه بدان میپردازیم.

ریل موشکی پرنده FMR

ایده شگفت انگیز

سازمان تحقیقات دفاعی پیشرفته آمریکا (دارپا) طراحی پهپاد مسلح و ارزان قیمت FMR را به کمپانی‌های نظامی سفارش داده است. این پهپاد باید زیر پایلون های جنگنده قابل نصب باشد، 9/ تا 1 ماخ سرعت داشته و مداومت پروازی اش بیش از 20 دقیقه باشد.

سلاح آن حداقل یک و ترجیحاً 2 موشک امرام D با برد 190 کیلومتر خواهد بود و پهپاد می‌تواند در دو حالت، زمانی که زیر بال جنگنده نصب شده یا وقتی که جداست و مستقل پرواز می کند، آن را شلیک نماید. اف.ام.آر برای جنگنده های F-16 نیروی هوایی و سوپر هورنت نیروی دریایی در نظر گرفته شده است. جنگنده ای مثل F-16 با تجهیز بدان می‌تواند موشک‌های خود را خیلی دورتر از برد آتش جتهای دشمن شلیک کند و نیاز به ساخت موشکی با برد بیشتر نیز منتفی میشود. همانطور که میدانید بُرد کشف و رهگیری رادار جنگنده خیلی بیشتر از برد موشک هوا به هواست. اما FMR میتواند این فاصله را کم کرده یا حتی از بین ببرد! همچنین در صورت پشتیبانی آواکس که قادر به کشف دشمن از فاصله صدها کیلومتری است، F-16 میتواند حتی بدون نیاز به دیدن هدف، FMR را به سمت مختصات تقریبی که آواکس داده، بفرستد. سپس آواکس با ارسال اطلاعات آخرین تحرکات هدف، پهپاد و موشک را هدایت میکند. لذا F-16 بدون اینکه حتی در دید رادار دشمن قرار گیرد، آن را شکار میکند! پهپاد برای خلبان در رزم هوایی مثل آچار فرانسه است. مثلاً اگر جنگنده و موشک حریف پیشرفته تر باشند، خلبان خودی ریسک نزدیک شدن را نپذیرفته و از فاصله دور، FMR را رها میکند. ولی اگر جنگنده دشمن ضعیف باشد، بدون رهاسازی پهپاد، موشکهای نصب شده زیر آن را شلیک میکند. لذا برای هر سناریویی، آمادگی و انعطاف دارد. به گفته دارپا FMR ظرف دو سال آینده پرواز خواهد کرد. ضمن اینکه تأکید بر سادگی در تمام مراحل و پرهیز از بلندپروازی و افزودن ویژگی های جدید باعث میشود که هزینه ها در حد معمول حفظ شوند و پروژه با موفقیت به پیش رود.

طرح مفهومی FMR مسلح به دو موشک امرام

نحوه تولید شگفت انگیز

یکی از نیازهای اساسی تعیین شده برای FMR، مفهوم «کارخانه داخل قوطی» است. یعنی تمام فرآیندهای تولید بعلاوه مواد،‌ سیستم‌های الکترونیک و هر چیز دیگر، باید داخل چند کانتینر معمولی تعبیه شوند و در همان فضا قابلیت تولید داشته باشند! برای رسیدن به چنین هدفی، دارپا هر ابتکاری را مجاز دانسته اما بر اتوماسیون کامل و کاربرد چاپگرهای سه بُعدی تأکید دارد. دارپا میخواهد نرخ تولید کارخانه 500 پهپاد در ماه باشد که بسیار زیاد بوده و از چالشهای پیشروی پیمانکاران دفاعی است.از مزایایش میتوان به تملک کارخانه توسط ارتش اشاره کرد تا هر وقت که بخواهد به تعداد مورد نیاز تولید کند. پس دیگر نیاز نیست که مثلاً برای خرید 100 فروند، چند سال مذاکره کند و ظرف تنها چند روز، پهپادهای خود را میسازد. ضمن اینکه هزینه تعمیر و نگهداری ناوگانی به استعداد هزاران فروند نیز موضوعیت نخواهد داشت. چون ارتش میتواند هر زمان که نیاز دارد، تولید کند. در صورت موفقیت این راهبرد، در بلند مدت کارخانه های مینیاتوری، داخل هر ناو هواپیمابر و پایگاه هوایی مستقر خواهند شد و تحولی عظیم در شیوه جنگیدن ایجاد خواهند کرد. با تکیه بر فناوری چاپگر سه بُعدی، کارخانه‌های کوچک در گوشه هر پایگاه یا کشتی، منتظر جنگ و فرمان تولید میمانند. آنها در ابتدا فقط پهپادهای کوچک میسازند ولی با پیشرفت فناوری، به تدریج امکان تولید سایر تسلیحات را خواهند داشت. آینده از راه رسیده است!