سامانه موشکی کروز SSC-X-8 و نقش آن در تنش موشکی بین روسیه و آمریکا

نوشته شده توسط: محمد علیپور

در چند سال اخیر تنش های زیادی بین آمریکا و روسیه بر سر نقض توافق lNF وجود داشت. هر یک از طرفین دیگری را به نقض این توافق متهم می کرد. در یک سال اخیر با انتشار خبر، آزمایشات محرمانه ی سیستم موشکی SSC-X-8 این تنش ها به اوج خود رسیده اند. اخیرا هم دونالد ترامپ، اعلام کرد، به علت نقض توافق توسط روسیه از این پیمان خارج می شود. با در نظر گرفتن این موضوع می توان گفت، رقابت میان روسیه و آمریکا وارد فاز تازه ای شده است. با در نظر گرفتن اینکه در آینده  کشور  روسیه دست به توسعه ی هر چه بیشتر موشک های کروز کوتاه برد و میان برد با توان حمل کلاهک اتمی می زند که می تواند  تهدید بسیار خطرناکی برای یکی از مهم ترین متحدان آمریکا، یعنی اروپا باشد، در این مقاله به بررسی ابعاد سیاسی این پیمان و البته ویژگی های جالب این موشک مخوف می پردازم.

🛑 تاریخچه

در 8 دسامبر 1987 پیمانی تاریخی میان ایالات متحده آمریکا و اتحادیه جمهوری سوسیالیستی شوروی در مورد از بین بردن موشكهایی با برد 500 تا 5500 کیلومتر (INF) امضا شد و در 1 ژوئن 1988 به اجرا گذاشته شد. از بین بردن همه موشک ها و پرتابگر های اعلام شده تحت معاهده، در سال 1991 تکمیل شد. در طی اجرای این معاهده حدود 800 لانچر و حدود 1800 موشک زمین به زمین  شوروی سابق با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر از بین رفت. همچنین پرتابگرها، تجهیزات و ساختارهای مربوط به آن ها نیز از بین رفتند. بر اساس موشک کروز RK-55 Granat، مدل SSC-X-4 SLINGSHOT GLCM  ساخته شد. اما به دلیل پیروی از مذاکرات خلع سلاح (INF)، قبل از رسیدن به وضعیت عملیاتی نابود شد.

🛑 معرفی

اخیرا سیستم موشکی زمین به زمینی در روسیه در حال توسعه است. نام دقیق روسی آن نامعلوم است، هرچند نام آن در غرب SSC-X-8 یا SSC-8 گزارش شده است. این سیستم از موشک های کروز بلند پرواز 9M729 با کلاهک های هسته ای استفاده می کند. مشخصات موشک های 9M این سامانه نشان می دهد که این موشک زمین به زمین است. هر چند اطلاعات توسعه این سلاح محرمانه نگه داشته شده است، اما سازمان های اطلاعاتی غربی درباره این پروژه اطلاعاتی بدست آورده اند.

پس از سالها انکار، روسیه به تازگی اظهار کرده است که این موشک جدید اتمی است. اگرچه اطلاعات موجود در دسترس عموم هنوز محدود است. سامانه ی SSC-X-8 را می توان به عنوان جانشین موفق RK-55 Relief دانست. تولید RK-55 Relief زمانی آغاز شد که پیمان نیروهای هسته ای(معاهده INF) در سال 1987 تصویب شد. تنها 80 فروند از این موشک تولید شد. البته این موشک ها پس از معاهده نابود شدند. SSC-X-8 جدید مشابهت های زیادی با SSC-X-4 دارد((✍️پروژه ی X-4 لغو شده است)). اولین آزمایش SSC-X-8 در سال 2008 انجام شد.

براساس گزارش ها آزمایشات موشکی از سال 2008 انجام شده است. ظاهرا، در سال 2014، موشک های 9M729 و نسخه بهبود یافته آن تولیدش به اتمام رسیده است. مقامات ایالات متحده در فوریه 2017 گزارش دادند که روسیه دو گردان موشکی SSC-8 مستقر کرده است. یکی از گردان ها در محدوده آزمایش موشک های کاپستین یار روسیه مستقر در جنوب غربی روسیه مستقر شده اند. روسیه در ماه دسامبر 2016 موشک ها را از کاپستین یار به پایگاه عملیاتی ناشناخته منتقل کرد. هر یک از گردان ها شامل چهار پرتابگر است و هر پرتابگر با شش موشک پرقدرت عرضه می شود. از دسامبر 2018، روسیه کمتر از 100 سامانه ی SSC-8 تولید کرده است.

 بر روی لانچر SSC -X-8، می توان موشک هایی با طول 6-8 متر و 0.5 متر قطر را بارگذاری کرد. گزارش شده که این موشک در محدوده های مختلفی آزمایش شده است، اما مرکز اطلاعات ملی هوا و فضا (NASIC) ایالات متحده آمریکا سال 2017 اعلام کرد حداکثر بردی که موشک آزمایش شده 2500 کیلومتر بوده است.

یک راکت کمکی در هنگام شلیک موشک سرعت آن را افزایش می دهد. این موشک دارای ارتفاع پروازی تا 6 کیلومتر است و عوارض زمین را دنبال می کند. در فاز نهایی، به منظور غلبه بر سیستم های دفاع هوایی، به ارتفاع کم، حدود 50-150 متر  می رسد و مانور می دهد، از این جهت رهگیری آن بسیار سخت است((✍️این موشک واقعا چالش سختی برای اروپا است. به طور کلی می توان گفت روسیه در کنار ارتقای توان زرهی اش تا حد مطلوب، قصد دارد با چنین موشک های دقیق و خطرناکی، توازن قوا در برابر سیستم های پیشرفته ی غربی را ایجاد کند)).

در حقیقت موشک 9M729 یک نسخه ی توسعه یافته از موشک کروز 3M14 دریایی است که توسط سیستم Kalibr-NK استفاده می شود. این موشک های دریایی روسیه اخیرا در برابر اهدافی در سوریه استفاده شده اند. هر دو موشک نه تنها شبیه به نظر می رسند بلکه توسط همان شرکت Novator ساخته می شوند. موشک 9M729 جدید، همچنین می تواند به عنوان یک نسخه بهبود یافته از موشک 9M728 باشد که توسط سیستم روسی اسکندر K استفاده می شود.

این موشک دارای یک سیستم هدایت است که توسط تولید کننده صنایع دفاع روسیه GosNIPP8 توسعه یافته است. موشک دارای یک سامانه ی ناوبری اینرسی است، اما همچنین می تواند به روز رسانی سیستم ناوبری ماهواره ای روسی GLONASS را هم دریافت کند((✍️شبیه جی پی اس عمل می کند)). موشک دارای دقت حدود 5 متر است. به احتمال زیاد این موشک ها قادر به هدف قرار دادن اهداف متحرک هم هستند. هر موشک می تواند به طور مستقل با هدف درگیر شود

سیستم کنترل و هدایت، احتمالا سیستم کنترل درونی (autopilot) با اصلاح زاویه حرکت با سنسور داپلر است. با توجه به سیستم های ناوبری ماهواره ای GLONASS و GPS  در مرحله نهایی می توان از رادار ها برای هدایت و اصلاح مسیر حرکت موشک بهره برد((✍️در یک جنگ تمام عیار، اینکه آمریکا اجازه ی دسترسی به GPS را به روسیه بدهد بسیار بعید بنظر می رسد، به همین دلیل هم روسیه سامانه ی GLONASS را توسعه داده است)).

🛑 کلاهک های قابل حمل

این موشک برای حمل یک کلاهک هسته ای با قدرت کم طراحی شده است. این موشک می تواند کلاهکی با حدود 10 تا 50 کیلو تی ان تی حمل کند. همچنین می تواند کلاهک های متعارف با حدود 500 کیلوگرم مواد منفجره، خوشه ای و آتش زا((✍️چیزی شبیه ناپالم اما نه به قدرت و شدت آن)) حمل کند. این موشک می تواند اهداف  مهم دشمن مانند تجمع سربازان، خودروهای زرهی، رادار های دفاع هوایی، انبارهای مهمات، تاسیسات صنعتی، فرودگاه ها، مراکز فرماندهی و غیره را از بین ببرد.

🛑 برد موشک

موشک 9M728 دارای برد حدود 1500 کیلومتر است، در حالی که 9M729 جدید ممکن است حدود 2 تا 2500 کیلومتر برد داشته باشد. حتی ارزیابی هایی وجود دارد که این موشک واقعا می تواند تا 5،500 کیلومتر برد داشته باشد((✍️با این برد ها، مخصوصا 5500 کیلومتر، می توان گفت تمام اروپا در تیر رس این موشک ها است. البته روسیه موشک هایی دارد که می توانند هر نقطه ای از جهان را هدف قرار دهند، اما نکته ی مهم این است که این موشک ها کروز هستند و با توجه به این موضوع و بردشان، دقت زیادی دارند. از طرفی به سرعت آماده می شوند و با توجه به اینکه لانچر آنها یک ماشین 8×8 است به سرعت می توانند جابجا شوند و این موضوع هدف قرار دادنشان را بسیار سخت تر می کند)). مقامات روسی مدت ها گفته اند که می توانند سیستم های اسکندر را با کمترین دشواری گسترش دهند.

گمانه زنی هایی وجود دارد که موشکی از این نوع با نام CBRC X-101 و برد بیش از 5،500 کیلومتر، ساخته شده است. این موشک اگر از مسکو راه اندازی شود، می تواند همه ی اروپای غربی را پوشش دهد و اگر از انتهای شرقی سیبری شلیک شود می تواند  سواحل غرب ایالات متحده در لس آنجلس را پوشش بدهد.

موشک 9M729 در سال 2014 مورد آزمایش قرار گرفته است. موشک کروز 9M729 به وسیله ی خودروی MZKT-7930 بلاروسی حمل می شود. خودرو از  موتور دیزلی YaMZ-846 استفاده می کند و 500 اسب بخار نیرو تولید می کند. این ماشین می تواند در زمین های ناهموار و  مناطقی که عبور از آنها سخت است عبور کند.این ماشین توسط هواپیمای حمل و نقل هوایی An-124 حمل می شود((✍️واقعا سامانه ی انعطاف پذیر و با تحرک بالایی است)). هر لانچر پرتاب، توسط یک وسیله نقلیه پشتیبان پشتیبانی می شود. این  ماشین موشک  ها را بارگیری می کند و با یک جرثقیل  آنها رانصب می کند. این ماشین نیز  مشابه سایر ماشین های 8×8 روسی است.

اگر چه به نظر می رسد که ماشین ذخیره سازی موشک ها نسبت به سیستم های Iskander و Iskander-K متفاوت باشد. در سال 2016 روسیه قصد داشت 8 خودروی MZKT-7930  را از بلاروس برای پرتاب این موشک ها خریداری کند. این خودرو ها به صورت   ویژه ای ارتقا داده شده اند. برنامه ریزی شده بود که 4 خودرو به عنوان پرتابگر موشک ها استفاده شوند و 4 خودروی دیگر برای ذخیره سازی موشک ها استفاده شوند. اگر چه توسعه ی این موشک در ظاهر نقض قرارداد INF است که تولید موشک های زمین به زمین با برد بین 500-5500 کیلومتر را ممنوع می کند. در حقیقت این سیستم جدید شبیه  به یک سیستم Iskander-K است که توسط ارتش روسیه مورد استفاده قرار می گیرد.  

ماشین حامل SSC-X-8 می تواند حداقل دو موشک 9M729 حمل کند، هرچند تعداد دقیق آن نا معلوم است. ممکن است برخی نشانه هایی وجود داشته باشد که پرتاب کننده دارای 6 موشک است((✍️به طور کلی اطلاعات درباره ی این پرتاب کننده و موشک ها بسیار محدود است، اما به علت هسته ای بودن و برد نسبتا زیاد که اروپا را به طور کامل پوشش می دهد و البته مخفی کاری های دولت روسیه، مسئله ی مرموزی است و غرب به دقت در حال رصد آن است)).