تانک تی-72 بی 3

تانک تی-72 بی 3

به قلم امیر حسین شهریاری

روسیه بعد از جنگ سرد دست کم 10000 تانک تی72 در اختیار داشت . در دهه 1990 تنها تانک های تی72بی که اخرین نسخه تولید تانک تی72 بود در خدمت روسها باقی ماند ولی دست کم 3000 تانک تی72 بی در سال های 2010  در خدمت روسها بود. تی72 اگرچه یکی از مشهور ترین تانک های دوران  جنگ سرد بود ولی بدون  شک نه بهترین تانک تولید در شوروی بود نه بهترین در خدمت روسها . این تانک مشکلات بسیاری داشت ولی چون تعدادش زیاد بود همچنان در خدمت باقی ماند. روسها در دهه 1990 تصمیم به تولید تانک تی90 و جایگزین ان با تی 72 داشتند ولی در نهایت  مشکلات  بودجه باعث شد تا در نهایت 600 تانک تی90 تولید شود

تی90 خود نسخه بهبود یافته تی72 بود  در مرحله اول نیز در سال 1993 با نام تی72 بی یو شناخته می شد و بعد به دلیل بازاریابی نام تی90 به خود گرفت.

تی72 بی مشکلات  داشت که عملا قابل حل شدن با ارتقا بود. مثلا   زره ان کم بود و زره واکنشی کنتاکت1  نیز دیگر  برای این دوران مناسب نبود اگرچه حتی در دهه 1980 نیز کافی نبود، سیستم هدایت اتش  بسیار ناکارامد بود و برد اتش  موثر برای زدن هدف با یک اتش  نیز در روز روشن کمتر از 1500 متر بودو  سیستم دید شبانه تانک نیز  بر مبنای نسل اول دید شبانه متکی به نورافکن  فروسرخ  بود که هم بردش کم بود و هم کارایی کمی داشت و از طرفی توپ 125 م م 2 ای46 که روی این تانک نصب شده بود از نسخه قدیمی بود که توان حمل مهمات موثر و مدرنتر روسی که دست کم روی تانک تی90 نصب بود را نداشت

روسها قبل از مدل تی72 بی3 چندین مدل ارتقا روی تانک تی72 اجرا کردند  مثلا در اواخر دهه 1980 برخی از تی72 خود را به زره واکنشی منتاکت5 مجهز  کرد که نسبت به زره کنتاکت1  کارایی بسیار بهتری داشت و یا این طرحی با نام تی72 بی2  ارائه شد که مجهز به زره  رلکیت بود که حتی از کنتاکت5 نیز بهتر بود ولی این طرح برای روسها بسیار پر هزینه بود

تانک تی 72 بی 3 از ارتقائات انجام شده به شکل عملیاتی روی تانک تی 72 است و این ارتقاء را می توان روی نسخه بی تانک تی 72 انجام داد. این ارتقاء در سال 2013 رونمایی شد و در همان سال اولین دسته از تی 72 های بی ارتقاء یافته به تی 72 بی 3 تحویل ارتش روسیه شد.

تی 72 بی 3 یک ارتقاء برای پوشش نا توانی های تی 72 بی در زمینه زره ، سامانه آتش و تحرک و قدرت آتش بوده است. در این ارتقاء از اجزای تانک تی 90 ای و اس نیز استفاده شده است. (برای آشنایی با تی 72 اینجا را کلیک کنید).

در تی 72 بی 3 چه تغییراتی انجام شده است ؟

سایت آتش تانک تعویض شده و یک سایت آتش بلاروسی با نام Sosan-U نصب شده است. این سایت در اختیار توپچی قرار دارد و دارای یک مسافت یاب لیزری با برد 10.000 متر است و از دید حرارتی نسل دوم بهره میبرد که تانک را از نورافکن فروسرخ و دید حرارتی نسل اول قدیمی و ناکارآمد خلاص کرد.برد کشف سایت در روز 5000 متر است و برد درگیری در روز رقم 2200 متر و در شب رقم 1500 تا 1700 متر است. برد آتش به صورت اسمی 5000 متر است ، ولی در عمل برد آتش در روز 2200 متر و 1500 متر در شب است. همچنین تانک دارای رایانه آتش دیجیتال جدید ، سنسور باد برای محاسبه دقیق و آتش توسط رایانه کنترل آتش است. سایت دید فرمانده نیز تعویض شده است و به نسخه جدید تر و مدرنتر تجهیز شده ، البته همچنان از دید حرارتی نسل اول با نورافکن فروسرخ بهره میبرد.

در تی 72 بی 3 زره تانک تعویض شده است و به زره واکنش دهنده مقاومتر کنتاکت 5 مجهز شده است. این زره پیش از تی 72 بی 3 روی تانک های تی 80 یو و تی 90 ای و اس نیز نصب شده بود.

صفحات کنتاکت 5 در جلوی بدنه و جلوی برجک و قسمتی از کنار برجک را پوشانده است. همچنین تی 72 بی 3 مانند تی 90 بر روی سقف برجک دارای زره واکنش دهنده برای مقابله با ریز مهمات های ضد زره و یا موشک تاپ اتک نیز قرار داده شده است ، البته مقاومت کمی دارد. تی 72 بی 3 در قیاس با تی 90 ای به دلیل نداشتن سامانه چشم قرمز در جلوی برجک پوشش زره بهتری دارد. البته بلوک های کنتاکت 5 نصب روی برجک کمی از هم فاصله دارند که یک نکته منفی حساب می شود ، زیرا ممکن است ریز مهمات ها از آن فاصله عبور کنند.

زره کنتاکت 5 ماژولار است و می توان به سرعت آنرا تعویض کرد.در ابتدا تی 72 بی 3 به نسخه ارتقاء یافته موتور دیزل 840 اسب بخاری وی 84 با نام وی 84-1 که روی تی 72 بی نصب شده مجهز بود

در ابتدا تانک های تی 72 بی 3 مجهز به نسخه ارتقاء موتور قبلی نصب شده روی تی 72 بی یا همان وی 84 با نام وی 84 -1 با همان قدرت 840 اسب بخار بودند ، اما از سال 2014 روی این تانک موتور جدید 92s-2f نصب شده که توان 1130 را فراهم میکند و با در نظر گرفتن وزن 45 تنی تی 72 بی 3 رانش به وزن این نسخه حدود 25.11 اسب بخار بر تن است که رقم بسیار خوبی است و حتی از تی 90 ای و اس نیز برتر است.

تی 72 بی 3 به نسخه جدید توپ 125 م م یعنی 2 ای 46 ام 5 مجهز شده است که روی تی90 نیز نصب شده بود. این توپ مهمات های جدیدی شلیک میکند که مهم ترین آن مهمات 3 بی ام 44 ام است که توان نفوذ در 650 م م زره در 2000 متر را دارد. البته همچنان تی 72 بی 3 دارای همان سامانه گلوله گذاری خودکار و خشاب چرخفلکی است که تقریباً همه دنیا مشکل را میدانند. تانک 42 حمل میکند که 22 گلوله در خشاب و مابقی ذخیره هستند. توان شلیک موشک ای تی 11 در نسخه های جدید با سامانه هدایت لیزری توان نفوذ در 900 م م زره و برد 5000 متر را دارد. همچنین تی 72 بی 3 دارای یک مسلسل 7.62 م م هم محور با توپ اصلی و یک مسلسل 12.7 م م روی برجک برای فرمانده است.

تاکنون بیش از 800 عراده تی 72 بی ارتش روسیه به نسخه بی 3 ارتقاء یافته اند و روسها اعلام کرده اند که تعداد بیشتری نیز از تی 72 بی 3 به خدمت میگیرند.

تی 72 بی 3 ام (T-72B3M)

این نسخه که گاهاً به صورت غیر رسمی تی 72 بی 4 نیز شناخته می شود ، نسخه ای از تی72 بی 3 است که مقداری شبیه تی 90 ام اس است. البته می توان تی 72 بی را به این نسخه ارتقاء داد. در این نسخه پوشش زرهی بیشتری نسبت به تی 72 بی 3 دارد و کنار بدنه پوشش کنتاکت 5 بیشتری وجود دارد و پشت بدنه و پشت برجک و قسمتی از کنار بدنه دارای زره قفسه ای برای مقابله با حملات راکتی است.

این نسخه برای اولین بار در سال 2014 مشاهده شد و در سال 2016 روسیه اعلام کرد که 150 عراده تی 72 بی خود را به این نسخه ارتقاء میدهد. نسخه های اولیه به زره کنتاکت 5 مجهز هستند ، اما گفته شده در آینده به زره قویتر نسل 3 رلکیت مجهز خواهد شد.

این نسخه مانند تی 72 بی 3 و تی 90 دارای همان توپ 125 م م 2 ای 46 ام 5 است.

تی 72 بی 3 ام موتور 1130 اسب بخاری نصب شده است که تحرک بالایی را برای تی 72 ایجاد میکند ، ولی در این نسخه گیربکس از نوع اتوماتیک است. گیربکس دارای 7 دنده رو به جلو و یک دنده رو به عقب است ، از این رو تی 72 بی 3 ام به اولین تانک تولید روسیه تبدیل خواهد شد که دارای گیربکس خودکار است. این تانک مانند تمامی تانک های روسی و حتی تی 72 بی 3 می تواند با تجهیزات تا عمق 5 متری در آب حرکت کند.

تی 72 بی 3 ام دارای نسخه ارتقاء یافته سایت آتش Sosan-U است که آتش دقیقتری را ایجاد میکند. البته برخی تی 72 های بی 3 ام به سایت پاناروماتیک برای فرمانده نیز تجهیز شده اند. این سایت دارای دید حرارتی نسل دوم است و در بالای برجک قرار دارد. فرمانده برای نظارت و جستجوی اهداف می تواند از این سایت بهره ببرد و پس از رهگیری هدف ، روی آن مسلسل 12.7 م م به صورت کاملاً خودکار قفل میکند و سپس فرمانده با آن آتش میکند.

هم تی 72 بی 3 و هم بی 3 ام دارای 8 نارنجک انداز دودزا در سمت چپ برجک هستند.

در نهایت باید گفت که تی 72 بی 3 و همچنین نسخه بی 3 ام استاندارد های بسیار خوبی برای ارتقای تی 72 بی هستند که علاوه بر ارزانی ، کارایی های مناسبی هم دارند (ولی نه به انداز تانک مدرنی چون آبرامز و یا لئوپارد 2).

تی 72 بی 3 در خط مقدم روسها قرار دارد و در کنار تی 90 و آرماتا آینده زره روسها را تشکیل میدهد. تی 72 بی 3 کارایی مشابه تی 90 ای و اس و تی 72 بی 3 ام نیز کارایی مشابه تی 90 ام اس دارد (ولی نه به خوبی آن).